در نشست مدیران گروه های علمی جشنواره بین المللی فارابی مطرح شد
کیفیت سنجی آثار علمی یک دانش است
به گزارش دانلود فایل رییس مؤسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم با اشاره به اینکه کیفیت سنجی آثار علمی خود یک دانش است و ما هنوز به چنین دانشی که خصوصاً از یک مبانی و ساخت قوی و همین طور از اختصاصات بومی برخوردار باشد، دست نیافته ایم، اظهار داشت: نقش کلیدی فلسفه علوم در سنجش کیفیت را نباید از نظر دور داشت. بنظر می رسد هر میزان فلسفه های علوم با رشد و تعمیق بیشتری روبرو شوند، مسیر رسیدن به دانش کیفیت سنجی هموارتر می شود.
به گزارش دانلود فایل به نقل از ایسنا، حجت الاسلام والمسلمین دکتر رضا غلامی امروز در نشست مدیران گروههای علمی جشنواره بین المللی فارابی که در محل مؤسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری برگزار شد، ضمن عرض سلام و خیر مقدم، با اشاره به اینکه این جلسه، نخستین جلسه علمی مربوط به سیزدهمین جشنواره بین المللی فارابی است، اظهار نمود: همانطور که استحضار دارید، نه فقط با ملاحظه تعداد اعضاء هیات علمی دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی دانشگاهی و حوزوی، بلکه با ملاحظه تعداد کل پژوهشگران کشور در دو عرصه علوم انسانی و علوم اسلامی، حجم تحقیق و تالیف علمی و انتشار آن بصورت کتاب در کشور بالا نیست و این نشان میدهد سرمایه گذاری در حوزه تحقیقات علوم انسانی و علوم اسلامی با ظرفیت های بالقوه و بالفعلی که وجود دارد، انطباق ندارد. البته روشن است که لازم نیست هر پژوهشی منجر به تولید کتاب شود؛ اما انتشار کتاب های علمی، علاوه بر این که برای جامعه ی رو به پیشرفت یک سرمایه گرانقدر و ماندگار شمرده می شود، بلکه با عینیت بخشی به انباشت علمی و همین طور تجارب پژوهشی در کشور می تواند فرصت های بیشتری را برای نوآوری و خلق آثار علمی ممتاز و فاخر بوجود بیاورد.
وی ادامه داد: بغیر از بحث کمبود میزان تحقیقات و تالیفات علمی در کشور خصوصاً ارائه آن بصورت کتاب، بحث بعدی، کیفیت آثار علوم انسانی و علوم اسلامی در ایران است. سؤال مهم اینجاست که سطح کیفی آثار علمی در دو ساحت علوم انسانی و علوم اسلامی چگونه است و سؤال مهم تر این است که سطح کیفی آثار چگونه و با چه منطق و چه سنجه هایی قابل ارزیابی است؟ من بنا ندارم درباره کیفیت آثار علمی در علوم انسانی و علوم اسلامی قضاوت مطلق داشته باشم، لکن نگاه اجمالی به سیر تحقیقات و تألیفات دراین زمینه و نیز نظرات اساتید بزرگ نشان میدهد که حدوداً یک- بیستم مجموعه آثار تولیدی در هر سال، از کف کیفیت تعریف شده برای آثار علمی برخوردار می باشند. با این وجود، عرض من در اینجا این است که کیفیت سنجی آثار علمی خود یک دانش است و ما هنوز به چنین دانشی که خصوصاً از یک مبانی و ساخت قوی و همین طور از اختصاصات بومی برخوردار باشد، دست نیافته ایم. در این بین، نقش کلیدی فلسفه علوم در سنجش کیفیت را نباید از نظر دور داشت. بنظر می رسد هر میزان فلسفه های علوم با رشد و تعمیق بیشتری روبرو شوند مسیر رسیدن به دانش کیفیت سنجی هموارتر می شود.
رییس مؤسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم اشاره کرد: هرچند ارزیابی کیفیت یک اثر بدون شاخص گذاری میسر نیست، اما بنظر می رسد نباید در فاکتورهای کیفیت سنجی گرفتار تحجر و بدتر از آن، مبتلا به تابوگرایی شویم. هیچیک از فاکتورهای کیفیت سنجی وحی مُنزل نیست که تصور شود غیر قابل نقد و غیر قابل تغییر است. حتی ممکنست برخی از این شاخص ها درباره برخی از آثار کارایی لازم را نداشته باشند. در حقیقت، سخن من این است که از یک سو، تنوع و تکثر نظریه ها در کیفیت سنجی و از طرف دیگر، عدم امکان سنجش همه آثار با فاکتورهای یکسان، نباید نادیده گرفته شود، هر چند طبیعی است که در جشنواره عالی و معتبری مانند جشنواره فارابی، در پروسه داوری ها، به نحو طبیعی، مقاوم ترین نظریه در عرصه کیفیت سنجی، به نظریه های دیگر ترجیح خواهد یافت.
حجت الاسلام والمسلمین غلامی اشاره کرد: بنظر می رسد مساله اصلی ما نوآوری است. به دلیلهای گوناگون، که در جای خود قابل بحث است، امروز میزان نوآوری علمی در علوم انسانی و علوم اسلامی ناچیز است. البته روشن است که شرایط نوآوری در علوم اسلامی نسبت به علوم انسانی بمراتب بهتر شده و مراکز علمی پیرامون حوزه علمیه گام های خوبی را در این حوزه برداشته اند؛ اما بحث در اینجا، معنا، شرایط و زمینه های نوآوری علمی نیست، بلکه بحث بر سر این است که نباید توجه بیش از اندازه به دیسیپلین های علمی، نبوغ علمی و نوآوری ها یک محقق را از نظرها پنهان کند. گاهی در یک اثر، به رغم رعایت همه ضوابط علمی، هیچ نوآوری ای مشاهده نمی گردد و برعکس، گاهی با وجود عدم رعایت برخی ضوابط علمی در اثر، نوآوری های مهمی در آن وجود دارد.
وی تصریح کرد: یکی از مهم ترین لوازم سنجش نوآوری، اشراف بر تاریخ علم شامل روند علم در جهان و نیز سیر علم در جهان اسلام و ایران است که سابق بر این عمدتا جریان دانشنامه نویسی در غرب عهده دار اشراف بخشی در این حوزه بود. واقعیت این است که وقتی می توان درباره مرزگشایی یک اثر علمی به درستی قضاوت کرد که از شناخت عمیق و روزآمدی نسبت به حرکت گام به گام دانش مربوط و شاخه های فراوان آن در تاریخ برخوردار بود. البته پذیرش یک روایت مشهور از سیر تاریخی هر دانش و نادیده گرفتن سایر روایت ها، مسأله دیگری است که می تواند ارزیابی درباره نوآوری و مرزگشایی علمی را با اشکال روبرو کند. اصولاً امروز این پرسش مطرح است که آیا علم بصورت یک خط ممتد رشد کرده یا بصورت خط های بریده بریده و بعضاً در تقابل با هم که پاسخگویی به این پرسش در جای خود از اهمیت فراوانی برخوردارست.
رییس مؤسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم اشاره کرد: به همان اندازه که نوآوری مهم می باشد، نقد روشمند هم مهمست و تا رونق کافی در نقد علمی ایجاد نشود، نوآوری به یک جریان تبدیل نخواهد شد. پس بنظر می رسد باید آثاری که به نقد عالمانه نظریات علمی همت می گمارند و در این راه به توفیقات بزرگی دست پیدا می کنند را گرامی داشت و قدر آنها را در راه رسیدن به نوآوری های بزرگ علمی دانست؛ در عین حال در اینجا نیز مانند نوآوری، این بحث به میان می آید که آیا سنجه های ما در کیفیت سنجی از قابلیت های لازم برای آثاری که به نقد یک یا چند نظریه اختصاص یافته است، برخوردارست یا خیر؟ بنظر می رسد برای داوری علمی آثاری که به نقد یک یا چند نظریه اختصاص یافته اند، نیازمند سنجه هایی متفاوت با سنجه های رایج هستند.
وی اظهار داشت: بر خلاف گذشته که مطالعات تطبیقی، هم در علوم انسانی و هم در علوم اسلامی رواج فراوانی داشت و تعدادی از پژوهشگران پروژه فکری خودرا بر روی تطبیق آراء مختلف با هم متمرکز کرده بودند، متاسفانه طی دهه های اخیر این نوع مطالعات یا رو به افول بوده و یا از روزآمدی و قوت کافی برخوردار نبوده است. به نظر می آید، یکی از اشکالات ما خصوصاً در علوم انسانی، عدم تطبیق دهی نظریه های ایرانی- اسلامی با نظریه های دیگر است که البته می تواند این تطبیق با نقد توأمان باشد که در اینصورت مطالعه تطبیقی از ارزش مضاعفی برخوردار خواهد شد.
حجت الاسلام والمسلمین غلامی اشاره کرد: مطمئناً کاربردی کردن علوم انسانی و علوم اسلامی یک ارزش است، اما نباید توجه ویژه به این امر به کم وزن شدن تحقیقات نظری منجر شود. در حقیقت، در شرایطی که ضعف ها و خلأهای تئوریک وجود دارد و هنوز فندانسیون علمی در رشته های مختلف با ضعف های جدی روبروست، تحقیقات کاربردی از استواری و به تبع آن، از کارایی لازم برخوردار نخواهند بود و پس باید به همان اندازه که به تحقیقات در رابطه با ساحت «عمل» توجه می نماییم، به تحقیقات مرتبط به ساحت «نظر» هم توجه داشته باشیم و شما عزیزان تایید می فرمایید که «نیازمحور» بودن یک تحقیق منحصر در کاربردی بودن آن نیست، بلکه در تحقیقات نظری نیز موضوع «نیازمحور» بودن و «اولویت مند» بودن کاملاً مطرح است و اندیشمندان برجسته حوزه نظری، قادر به ترسیم نیازها و اولویت های این حوزه ها بوده و هستند.
وی با اشاره به اینکه جشنواره فارابی جشنواره ای است در عالی ترین سطح علم و تحقیق که تلاش می کند به رغم همه کمبودهایی که در زمینه علم سنجی و کیفیت سنجی وجود دارد، با اتکاء به دقیق ترین فاکتورهای علمی ای که تا حالا برای کیفیت سنجی تحقیقات در هر رشته علمی شکل گرفته و اعتبار نسبی یافته است، به ارزیابی و انتخاب بالاترین ها مبادرت کند، اضافه کرد: تلاش این جشنواره این است که گرایشات سیاسی و هر گونه تمایلات و سلایق شخصیِ بی نسبت به ساحت علم را از خودش دور کند. حتی از منظر دبیرخانه جشنواره و تک تک داوران، اثری که به دبیرخانه جشنواره برای داوری ارسال می شود، مصداق حق الناس است و لازم است از هرآنچه جهت بررسی کیفی بی طرفانه آن لازم است، دریغ نشود.
رییس مؤسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم با اشاره به اینکه خود برگزاری این جشنواره در ۱۵ گروه و همین طور گروه بین الملل، با مشارکت مستقیم و غیر مستقیم بیش از صدها تن از اساتید یک حرکت علمی باارزش است، اظهار نمود: جشنواره های معتبر و برجسته علمی در جهان، وجهی از تحول و وجهی از پیشرفت علمی محسوب می شوند، چونکه علاوه بر ایجاد نشاط و حرارت علمی در کشور، میدانی را برای یک رقابت سالم و تنگاتنگ میان اساتید و پژوهشگران باز می کنند که می تواند به قوه محرکه پیشرفت علمی در علوم انسانی و اجتماعی تبدیل گردد. از طرف دیگر می توان با اطمینان گفت آنچه بعنوان برگزیدگان جشنواره معرفی می شود نه فقط تراز علمی ایران در علوم انسانی و علوم اسلامی را مشخص می کند، بلکه نقاط قوت و ضعف و خلأها را می شناساند، پس ما می خواهیم به خود عملیات ارزیابی چندمرحله ای آثار علمی در جشنواره به مثابه یک کار علمی نگاه کرده و این حرکت را بعد از مستندسازی مورد تحلیل ها و فراتحلیل های مختلف قرار دهیم.
وی اشاره کرد: هم اکنون، مدیران و اعضای گروههای علمی جشنواره بین المللی فارابی، نماد روشنی از بالاترین های علم و تحقیق در علوم انسانی و علوم اسلامی محسوب می شوند. تلاش همکارانم در جشنواره این بود که علاوه بر انتخاب بالاترین ها، چرخش نیرو در گروههای علمی جشنواره را هم مد نظر قرار دهند تا خدای ناکرده انحصاری در گروه ها بوجود نیامده و فرصت دیده شدن نظریات متنوع و متکثر بیشتر از قبل برقرار شود. من لازم می دانم از همه استادان و پژوهشگرانی که لطف کردند و عضویت پرزحمت در گروههای علمی را پذیرفتند صمیمانه تشکر کنم؛ خصوصاً مدیران گروه ها که مسئولیت علمی و شرعی سنگینی را عهده دار شده اند و اعتبار و وجاهت علمی این جشنواره به آنها و تلاش آنها کاملاً وابسته است. همین طور ضروری می دانم از برادر فاضل و خدوم دکتر عباس زاده که علاوه بر دبیری علمی جشنواره قائم مقام رییس دبیرخانه جشنواره هم هستند، به خاطر زحماتشان به نحو ویژه سپاسگزاری کنم.
حجت الاسلام والمسلمین غلامی اضافه کرد: در این جشنواره نگاه ما به علوم انسانیِ اسلامی یک نگاه ویژه است. ما علوم انسانیِ اسلامی را یک جریان علمی قابل دفاع و جا افتاده تلقی می نماییم که صرف نظر از سوء فهم هایی که هنوز حول تعدادی از ابعاد آن وجود دارد، مبتنی بر نظریه های فلسفه علمی و معیارهای جدیدی شکل گرفته و می تواند در جامعه اسلامی نقش تمدنی داشته باشد، پس بنا نداریم علوم انسانیِ اسلامی را از علوم انسانی تفکیک نماییم، هرچند ارزش کار علمی دراین زمینه در راه تحول بنیادین در علوم انسانی نباید نادیده گرفته شود. در عین حال، انتظار ما از گروههای علمی این است که ارزیابی آثار در رابطه با ساحت علوم انسانیِ اسلامی را به داورانی بسپارند که از تخصص کافی در حوزه علوم انسانیِ اسلامی برخوردار باشند.
رییس مؤسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، اشاره کرد: با آنکه خوشبختانه گروه مستقلی در عرصه آثار میان رشته ای داریم، اما بنظر می رسد یکی از عرصه هایی که باید در تمامی گروههای جشنواره به آن توجه ویژه داشته باشیم، آثار بین رشته ای است که امروز شاکله علوم انسانی جدید در دنیا را تغییر داده است. با این وجود، نکته ای که حتما مورد نظر همکارانم در جشنواره فارابی قرار خواهد داشت، از یک طرف، ظرایف و پیچیدگی های ارزیابی علمی آثار میان رشته ای و از جانب دیگر، سنجه های خاصی است که برای این نوع آثار باید مد نظر داشت که توقع داریم گروه تخصصی ما در این حوزه ضمن هم افزایی با گروههای دیگر، به سمت توافق علمی بر روی سنجه های ارزیابی این عرصه نوظهور هم باشد.
حجت الاسلام والمسلمین غلامی اشاره کرد: بخش بین الملل جشنواره فارابی را نباید یک بخش تشریفاتی دید. در نگاه وزارت عتف این بخش یکی از بخش های اصلی جشنواره است که از فلسفه وجودی روشنی برخوردارست. بغیر از ضرورت شناسایی و تجلیل از آثار ممتاز پژوهشگران غیر ایرانی در جشنواره در دو عرصه ایران شناسی و اسلام شناسی، بخش بین الملل جشنواره باید بتواند فرصت های جدیدی را برای شناخت افراد و جریان های علمی و ارتباط و تعامل محققان ایرانی با آنها در دنیا بوجود آورد، چیزی که با رویکرد تمدنی به آن سخت محتاجیم و تا الان از ثمرات فراوان آن محروم بوده ایم. البته کوشش خواهم کرد تا دایره شناسایی آثار و ارزیابی آثار بین المللی را از ایران شناسی به علوم انسانیِ اسلامی هم سرایت بدهم که در این صورت آثاری که در این حوزه، یعنی علوم انسانیِ اسلامی به جشنواره می رسد جهت ارزیابی به گروه تخصصی مرتبط ارجاع خواهد شد.
منبع: itfile.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب