انجمن ترویج علم ایران در طول سالی كه گذشت؛
ترویج علم در پاندمی كرونا و خدمت به سیستم سلامت
پاندمی کرونا و شرایط ویژه ای که جهان در بیش از یک سال اخیر با آن مواجه می باشد بازار مدعیان شبه علم را با چنان رونقی روبرو کرد که سازمان بهداشت جهانی اعلام نمود همزمان با مبارزه با پاندمی کرونا در حال مقابله با یک اپیدمی اطلاعاتی(اینفودمیا) نیز هستیم. در ایران نیز طی یک سال قبل قسمتی از کارهای ترویج علم به مقابله با شبه علم معطوف شد.
به گزارش دانلود فایل به نقل از ایسنا، سال ۱۳۹۹ با شیوع گسترده کرونا در سطح کشور شروع شد. همزمان با این شیوع و نگرانی مردم از مبتلاشدن به این بیماری، موجی از اطلاعات درست و غلط در شبکه های اجتماعی و حتی صداوسیما درباب پیش گیری از مبتلاشدن به کرونا یا درمان آن گسترش یافت. همزمان با دست به دست شدن پیام هایی با محتوای نوشیدن ادرار شتر یا استعمال روغن بنفشه یا افزایش سطح ایمنی بدن با خوردن سیر و زنجبیل، شخصیت های علمی نیز با انجام مصاحبه هایی در رد این ادعاها سخن گفتند و نهادهایی همچون انجمن ترویج علم، موسسه ملی تحقیقات سلامت، مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور و کرسی ترویج علم یونسکو تلاش کردند با روش های مختلف اطلاعات علمی صحیح را به مردم منتقل کنند.
انجمن ترویج علم ایران که در آستانه ی بیست سالگی است در طول سالی که گذشت با برگزاری نشست های ترویجی کوشش کرد گام هایی در امتداد مبارزه با شبه علم بردارد. نشست های علمی این انجمن ابتدا در عصرهای یکشنبه که به «یکشنبه های ترویجی» مشهور است برگزار می شد و به مرور موضوع تعداد بیشتری از آنها به کووید-۱۹ و مقابله با آن اختصاص یافت.
«کرونا و بحران همیشگی رسانه های ایران»، «دانش و تکنولوژی های جدید در حوزه دارو و واکسن در خدمت و همراه جامعه»، «تجربه زیسته با کرونا»، «کرونا و استرس»، «طولانی شدن پاندمی کرونا چگونه سلامت روانی ما را به خطر انداخته؟» و «آن چه درباره واکسن کرونا می خواهید بدانید» عنوان تعدادی از نشست های برگزار شده توسط انجمن ترویج علم است.
مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور هم تا قبل از تغییرات به وجود آمده در این مجموعه، نشستی با حضور رئیس وقت این مرکز، دکتر وحید احمدی و دکتر رضا منصوری، استاد دانشگاه صنعتی شریف برگزار کرد که در آن نقش جامعه علمی در تمایز علم از شبه علم تشریح شد. وحید احمدی در این جلسه بیان کرد که ما در بحران کرونا دیدیم که مردم گرفتار بحران سواد علمی و رفتار علمی شدند و مشاهده کردیم گروه هایی که ما برای آنها نقشی قائل نبودیم در این عرصه نقش آفرینی کردند و ما خسارت های زیادی از این دخالت دیدیم. او همین طور اعلام نمود که بحران کرونا مشخص کرد که مردم ارتباط علمی با ارکان علمی کشور ندارند.
موسسه ملی تحقیقات سلامت نیز که تا قبل از شیوع ویروس کرونا نامش در رسانه ها دیده نمی شد، از نخستین روزهای شیوع این بیماری به سوالات رایج مردم درباب پیش گیری از مبتلاشدن به کرونا و درمان آن پاسخ های کوتاهی باتوجه به تحقیقات انجام شده در سراسر دنیا منتشر نمود.
این موسسه که وابسته به دانشگاه علوم پزشکی تهران است، در وب سایت خود بخشی با عنوان «نظام پاسخ سریع به سوالات کووید-۱۹» به وجود آورده است. برمبنای اعلام این نهاد، در ابتدا موسسه ملی تحقیقات سلامت مطالبی را در پاسخ به سوالات مهم درباره کرونا منتشر می کرد، اما بعدتر یک نظام دریافت سوال از طرف وزارت بهداشت در موسسه مستقر شد که سیاستگذاران ارشد و مدیران وزارت بهداشت سوالات مربوط به کووید-۱۹ را بوسیله معاونت تحقیقات و فناوری این وزارتخانه جهت پاسخگویی به این موسسه ارسال می کنند.
بعد از ارسال سوالات به موسسه، تیمی که متشکل از اعضای ثابت موسسه و تیم مشاوری از خارج از این سازمان است، طی حداکثر پنج روز سوال را بررسی نموده و پاسخ مناسب را جهت تصمیم سازی به وزارت بهداشت ارسال می کنند.
همچون این سوالات می توان به میزان تاثیر تجمعات مذهبی در انتشار کووید-۱۹، واریانت ها و جهش های مهم ویروس عامل کرونا و همین طور تاثیر حضور در سالهای ورزشی و سینماها و اماکن مشابه بر مبتلاشدن به کرونا اشاره نمود.
سوالاتی که این موسسه در ابتدای شیوع ویروس کرونا به آنها پاسخ می داد هم اکنون در ۱۴ سری در وب سایت این نهاد قابل مشاهده می باشد. مطالبی همچون غذاهایی که موجب تقویت سیستم ایمنی می شوند، تاثیر انجماد بر از بین رفتن کرونا و دیگر مواردی که در ایام ابتدایی شایعات مربوط به آنها میان مردم دست به دست می شد در بین سوالات پاسخ داده شده، دیده می شود.
کرسی یونسکو در ترویج علم نیز در میانه ی انتشار گسترده مطالب شبه علمی در بین مردم پویشی را شروع کرد تا چهره های علمی درباره اهمیت مقابله با شبه علم بنویسند. کرسی یونسکو در ترویج علم در توضیح پویش #علمی-شو نوشته است: «این پویش بمنظور مقابله با شبه علم، اخبار غیرعلمی و باورهای غلطی که این روزها پیرامون کرونا ویروس جدید در جامعه پخش شده، به راه افتاده است.»
در اطلاعیه ای که برای پیوستن به این پویش پخش شده، آمده است: «کرسی یونسکو در ترویج علم از همه علاقه مندان به مباحث علمی درست، دعوت می کند با تولید و ارسال پیام های کوتاه صوتی، تصویری و متنی، در امتداد جایگزینی اندیشه و رفتار صحیح علمی در جامعه بجای هراس از این بحران، این پویش را یاری کنند.»
شخصیت های علمی نیز در دوران شیوع ویروس کرونا تلاش کردند بوسیله رسانه های جمعی صدای خودرا به گوش مردم برسانند و مانع از آن شوند که ادعاهایی که پایه ی علمی ندارند هزینه ای مضاعف بر مقابله با کرونا بر دوش جامعه بگذارد. در همین راستا، از مسئولان وزارت بهداشت تا استادان دانشگاه های علوم پزشکی و پژوهشگران حوزه سلامت مروجان اطلاعات علمی برای مقابله با کرونا شدند. محمد پویا یکی از این افراد است. او که عضو هیئت علمی انستیتو پاستور است، می گوید: مسلما در وضعیت بحرانی مانند جهان گیری بیماری ای همچون کووید-۱۹، رسالت همرسانش دانش یا ترویج علم متفاوت تر می شود، برای اینکه با بیماری ای روبه رو هستیم که کل جامعه درگیر آنست و این انتقال دانش بخصوص درباره آن بیماری خاص باید برای همه مردم قابل فهم و در دسترس باشد، بدین سبب در این مورد، هم وظایف دانش رسانان و مروجان علم سنگین تر می شود و هم گستره مخاطبان بیشتر.
شیوع کرونا و التهابی که در ایام ابتدایی گسترش آن با انتشار اطلاعات شبه علمی در جامعه پدید آمد زنگ خطری برای مسئولان است تا بیش از پیش به ترویج علم بپردازند و اهمیت آنرا درک کنند. پرداختن به ترویج علم و مقابله با اطلاعات شبه علمی فقط با تکذیب خبرهای بی پایه و اساس بعد از همه گیر شدن آن میسر نمی گردد. مروجان علم معتقدند آموزش تفکر انتقادی و سواد رسانه ای از سنین کم می تواند در مقابله با گسترش شبه علم تاثیر قابل توجهی بگذارد.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب